praca dyplomowa z początku wieku

Każda, nawet najlepiej zaprojektowana i wykonana sieć nie będzie działała bez zastosowania jednego z wielu dostępnych obecnie sieciowych systemów operacyjnych, które stanowią podstawę działania serwerów.

Do zadań sieciowych systemów operacyjnych należy udostępnianie w sieci plików i katalogów, wspólnych drukarek, modemów, zmieniaczy płyt CD-ROM, aplikacji oraz baz danych. Korzystanie z poszczególnych zasobów jest zwykle regulowane przez nadanie użytkownikom i stacjom roboczym odpowiednich praw dostępu. Ponadto system sieciowy powinien zapewniać możliwość porozumiewania się użytkowników ze sobą oraz pozwalać na korzystanie z usług internetowych, przy zapewnieniu bezpieczeństwa zasobów lokalnych.

Zadania te są wypełniane przez różne systemy w różny sposób i na rozmaitym poziomie. Dobór najbardziej odpowiedniego zależy od charakteru zastosowań, którym będzie służyła dana sieć lokalna, a także od jej wielkości, mierzonej liczbą serwerów i stacji roboczych.

Do najbardziej znanych należą: NetWare firmy Novell, Windows NT Server Microsoftu oraz Linux należący do rodziny systemów UNIX-owych.

UNIX

Jest to system najstarszy i najtrudniejszy do opanowania, a jednocześnie oferujący ogromne możliwości konfiguracyjne, bardzo wysoki poziom zabezpieczeń przed nieautoryzowanym dostępem do zasobów sieci oraz niespotykaną w innych systemach stabilność pracy. Jest powszechnie stosowany na serwerach internetowych. Pracuje on w trybie znakowym czyli tak jak znany chyba wszystkim Microsoft DOS. Jest przeznaczony wyłącznie dla sieci Client-Server.

UNIX zaprojektowany jest pod kątem obsługi dużych serwerów. Ma wbudowane mechanizmy do pracy w sieci, jest wielozadaniowy (wykonuje wiele programów jednocześnie) i wielodostępny (wielu użytkowników na raz). W instalacjach sieciowych bazujących na platformie UNIX-owej realizuje się współdzielenie zasobów dyskowych i urządzeń peryferyjnych, obsługę wielu zaawansowanych aplikacji o architekturze klient-serwer. System może być wyposażony w narzędzia bezpieczeństwa – od haseł użytkowników i sterowanych praw dostępu do zasobów, po szyfrowane kanały komunikacyjne, w których przesyłane przez łącza sieciowe dane są kodowane przed wysłaniem przez jeden z komputerów i dekodowane po odebraniu przez drugi, co zapobiega „podsłuchiwaniu” przez hackerów.

UNIX sprzedawany jest zazwyczaj wraz z komputerami, często w ramach całościowej instalacji sieciowej „pod klucz”. Służy wówczas do obsługi sieci i aplikacji typu bazy danych. Najbardziej znane oprogramowanie obsługujące bazy danych w architekturze klient-serwer, jak na przykład produkty firm Oracle czy Informix, posiada implementację na wszystkie platformy UNIX-owe. Pod kontrolą UNIX-a pracują zwykłe pecety oraz najpotężniejsze na świecie, wieloprocesorowe superkomputery.

UNIX jest standardowo wyposażony w narzędzia komunikacyjne, a jego włączenie do sieci jest stosunkowo proste, przy czym nie ma znaczenia czy jest to sieć lokalna, czy Internet. Administrator UNIX-a musi posiąść sporą porcję wiedzy o systemie. Specyfika poszczególnych odmian UNIX-a, zwłaszcza na poziomie zaawansowanych narzędzi do zarządzania powoduje, że niemal każdej odmiany systemu trzeba się osobno nauczyć.

Sieci oparte na serwerach UNIX-owych stosowane są w dużych, bogatych firmach i instytucjach. W wersjach komercyjnych są to rozwiązania kosztowne. Jednak UNIX potrafi efektywnie wykorzystać moc i szybkość przetwarzania silnych maszyn, zaś serwery oferują wysoką stabilność i niezawodność pracy, co ma istotne znaczenie w niektórych zastosowaniach.

Linux

Młodszy „brat” UNIX’a. Oferuje bardzo zbliżone możliwości, a jednocześnie jest o wiele łatwiejszy w obsłudze i konfiguracji. Został zaprojektowany przez jednego ze studentów informatyki na uniwersytecie w Oslo – Linusa Torvaldsa, który opublikował rezultaty swojej pracy w Internecie i udostępnił kod źródłowy systemu wszystkim zainteresowanym jego dalszą rozbudową. Dzięki temu Linux stał się najszybciej i najczęściej aktualizowanym systemem operacyjnym na świecie. Jego wersja instalacyjna jest legalnie dostępna w Internecie całkowicie za darmo (pomijając koszt pobrania kilkudziesięciu MB).

Tak jak UNIX, Linux znany jest z wysokiej niezawodności i stabilności pracy. Jest systemem wieloużytkownikowym i wielozadaniowym. Na pojedynczym serwerze może, za pomocą terminali, pracować wielu użytkowników. System autoryzacji, sterowanie dostępem za pośrednictwem nadawanych praw, szyfrowanie zdalnych transmisji sprawiają, że poprawnie skonfigurowany system zapewnia bardzo wysoki stopień ochrony danych. Dodatkowo system szczelnego izolowania wykonywanych na serwerze zadań sprawia, że nawet przy znacznej ilości pracujących jednocześnie użytkowników Linux pracuje niezwykle stabilnie.

Linux jest oprogramowaniem darmowym, rozprowadzanym na zasadzie licencji GPL (General Public License). Oznacza to, że do wersji wykonywalnych dołączone są pliki źródłowe i każdy, jeśli oczywiście potrafi, może sobie w dowolny sposób zmodyfikować każdą aplikację. Do funkcjonowania systemu oraz wygodnej pracy potrzebne są programy użytkowe, aplikacje dla serwera i interfejs graficzny X Window. Wszystkie te elementy zebrane razem i tworzące działającą wersję nazywa się dystrybucją. Jest wiele dystrybucji Linuxa (co najmniej kilkanaście), z czego najważniejsze to: RedHat, S.u.S.e., Slackware, Debian i Caldera.

W okresie początków Linuxa w Polsce najczęściej używaną jego wersją była dys­trybucja Slackware. Jednak jej znaczenie w dniu dzisiejszym spadło. Obecnie obser­wujemy dwa przeciwstawne kierunki roz­wojowe. Z jednej strony istnieją dystrybu­cje zorientowane komercyjnie, mające zdobyć część rynku systemów UNIX-owych. Ciągle są one dużo tańsze niż renomowa­ne produkty, a jednocześnie porównywal­ne pod względem funkcjonalności. Do­datkowo dzięki zastosowaniu jądra (ang. Kernel) Linu­xa działają one na prawie każdym sprzęcie PC oraz nie wymagają zbyt wielu zaso­bów systemowych. Najlepszym przykła­dem tego kierunku są dystrybucje firmy Caldera.

Na przeciwległym końcu znajdują się pakiety bezpłatne, będące efektem pracy programistów, którzy w ten sposób chcą propagować ideę bezpłatnego oprogra­mowania. Tworzą oni dystrybucje nieko­mercyjne, które służą głównie idei szero­kiego rozpowszechnienia Linuxa. Wśród nich na pierwszym miejscu należy wymie­nić dystrybucję Debian GNU/Linux oraz Red Hat.

Zastosowa­nie maszyny linuksowej jako serwera, oprócz bardzo dobrej stabilności tego systemu, ma tę dodatkową zaletę, że zwalnia nas z konieczności kupowania drogiego, specjalistycznego oprogramowania. Większość potrzebnego w tego typu za­stosowaniach software’u wchodzi bo­wiem w skład dystrybucji Linuxa.

Przeznaczony wyłącznie dla sieci Client-Server.

Novell NetWare

Produkt firmy Novell Incorporated. Oferuje wysoki poziom stabilności pracy i bezpieczeństwa. System Novell NetWare jest obecnie najpopularniejszym systemem sieciowym dla małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. Oferuje bardzo duże możliwości zarządzania zasobami sieci powiązane z rewelacyjną wydajnością. Obsługuje systemy wieloprocesorowe co pozwala administratorom na budowę centralnych baz danych bez poświęcania wydajności sieci na rzecz łatwego dostępu do danych.

Pracujący na dedykowanym serwerze Novell NetWare (w wersji od 4.11) oferuje, oprócz tradycyjnych usług w rodzaju współdzielenia plików czy drukarek, także inne, jak routing (dostarczanie danych przez sieć do miejsca przeznaczenia po najlepszej drodze), zarządzanie siecią, zintegrowaną obsługę TCP/IP oraz publikowanie w Internecie (udostępnianie informacji w postaci stron WWW). Zapewnia przy tym ochronę bezpieczeństwa pracy i zasobów użytkowników na wysokim poziomie. Mechanizmy NDS (Novell Directory Services) ułatwiają bezpośredni, szybki dostęp do zasobów sieci bez względu na ich lokalizację. Natomiast rozbudowane mechanizmy zabezpieczeń i kontroli pozwalają na zachowanie poufności danych, szczegółowe regulowanie praw dostępu do zasobów sieciowych, monitorowanie użytkowników itp. Serwer NetWare umożliwia także podłączenie bezdyskowych stacji końcowych, które czytają programy startowe bezpośrednio z serwera. Przeznaczony jest wyłącznie dla sieci Client-Server zarówno LAN jak i MAN oraz WAN.

Microsoft Windows NT

Microsoft Windows NT (ang. Windows New Technology) to sieciowy system operacyjny firmy Microsoft, produkowany z myślą o wydajnych komputerach i zastosowaniach w przemyśle. Występuje w dwóch podstawowych wersjach: Workstation i Server. Wersja Workstation przeznaczona jest dla stacji roboczych natomiast wersja Server dla serwerów sieciowych. W systemie Windows NT postawiono przede wszystkim na niezawodność systemu i bezpieczeństwo, oferując sprawdzony i bardzo wygodny interfejs użytkownika pochodzący ze środowiska Microsoft Windows 95 oraz pełną 32-bitowość.

Windows NT Server umożliwia dostęp do systemu operacyjnego i usług aplikacyjnych na podstawie pojedynczej rejestracji (ang. login) użytkownika. Zapewnia wysoki stopień bezpieczeństwa, realizowany według tego samego modelu dla wszystkich usług sieciowych. Z punktu widzenia administratora, zarządzanie użytkownikami, zasobami sieciowymi (prawami dostępu), a także samym systemem i całą siecią odbywa się w sposób wysoce zintegrowany, z jednej konsoli, za pomocą interfejsu graficznego.

System sieciowy Microsoftu może także służyć jako serwer aplikacji – większość używanych na świecie programów komercyjnych, pracujących wcześniej pod innymi systemami, zostało przeniesionych na platformę NT. Ponadto udostępnia on usługi routingowe oraz DNS – serwer nazw domenowych, zapewniając przekład internetowych adresów komputerowych ze „słownych” na „liczbowe” i odwrotnie, na przykład: www.micros.com na 169.123.102.41. Serwer NT umożliwia również zdalne startowanie bezdyskowych stacji roboczych, podobnie jak w Novell NetWare.

Windows NT daje się zintegrować z siecią Novell NetWare oraz UNIX-ową, współpracuje też z systemami Apple Macintosh. Wśród administratorów systemów zdania na temat systemu Microsoftu są jednak podzielone. Niektórzy mówią o szybkim spadaniu wydajności serwera, gdy liczba obsługiwanych przezeń stacji wzrasta powyżej kilkunastu, innym nie podoba się duża „samodzielność” systemu, który sam rozpoznaje sprzęt czy otoczenie sieciowe i stara się skonfigurować wszystko automatycznie, nie zawsze z powodzeniem. Niewątpliwą zaletą Windows NT jest jego spójność i kompatybilność z szeroką gamą działającego wcześniej oprogramowania.

Microsoft Windows 95/98

Oba te systemy są systemami „pseudosieciowymi” gdyż nie oferują praktycznie żadnej formy zabezpieczeń przed niepowołanym dostępem do zasobów sieci i umożliwiają wyłącznie budowę sieci typu Peer-To-Peer. Ponieważ domyślnym protokołem komunikacji sieciowej w Windows 95/98 jest IPX/SPX, system ten współpracuje z serwerami Novell NetWare i Windows NT.