Tag Archives: Wybór kryteriów szczegółowych

Wybór kryteriów szczegółowych

W celu wyboru odpowiednich kryteriów szczegółowych należy zastanowić się, jakie parametry dotyczące poziomu życia nas interesują. W tym miejscu pojawia się pierwszy problem, jaki napotykamy, a mianowicie subiektywizm tego wyboru. Ludzie przy ocenie jakości życia w określonym miejscu kierują się różnymi czynnikami, np. liczba miejsc w teatrach, liczba lekarzy, średnia płaca w wybranym mieście, itp. Niestety należy wybrać te kryteria, które mają dla nas znaczenie, w ten sposób ogranicza się do pewnego stopnia możliwość analizy poziomu życia dla innych osób o innych potrzebach. Podczas doboru kryteriów można napotkać na następujące problemy:

  • nierównoważność kryteriów: część kryteriów jest bardziej istotna, a część mniej istotna,
  • część kryteriów jest w stosunkach antagonistycznych, oznacza to, że ulepszenie jakiegoś kryterium spowoduje automatycznie pogorszenie innego,
  • kryteria szczegółowe dzielą się najczęściej na dwie grupy: kryteria ilościowe (np. średnia płaca na danym terenie), kryteria jakościowe – oszacowywane na podstawie ocen ekspertów z danych dziedzin (np. ocena stopnia ryzyka danej inwestycji). W tym drugim wypadku powstaje problem właściwego ustalenia wartości dla danego kryterium – oceny poszczególnych ekspertów mogą się od siebie różnić, czasami nawet znacząco, dlatego kryteria z grupy jakościowych są obarczone dużym stopniem subiektywizmu,
  • ilość kryteriów może być zbyt duża przez co trudne staje się oszacowanie, które z parametrów są ważniejsze, a które mniej ważne.

W przypadku analizy poziomów życia w poszczególnych województwach wykorzystywane są tylko kryteria ilościowe, dzięki czemu udało się zmniejszyć stopień subiektywizmu kryteriów szczegółowych.

Kryteria szczegółowe podzielono na sześć kategorii:

  • zdrowie,
  • finanse,
  • infrastruktura,
  • czystość,
  • praca,
  • przestępczość,

W kategorii zdrowie umieszczono kryteria:

  • lekarze, kryterium to oznacza liczbę lekarzy na 10 tys. ludności,
  • łóżka szpitalne, oznaczające ilość łóżek szpitalnych na 10 tys. ludności,

W kategorii finanse umieszczono kryteria:

  • środki trwałe, kryterium to oznacza wartość brutto środków trwałych w przeliczeniu na jednego mieszkańca danego województwa,
  • produkt krajowy brutto – wartość produktu krajowego brutto w zł. w przeliczeniu na jednego mieszkańca,
  • dochody – wartość nominalnych dochodów brutto w sektorze gospodarstw domowych w zł. na jednego mieszkańca.

Kategoria infrastruktura zawiera następujące kryteria:

  • kolej – linie kolejowe eksploatowane normalnotorowe w km na 100 km2 powierzchni ogólnej,
  • drogi – drogi publiczne o twardej nawierzchni w km na 100 km2 powierzchni ogólnej województwa,
  • sklepy – ilość sklepów w danym województwie w przeliczeniu na 10 tys. ludności,

Następną kategorią jest czystość i zawiera następujące kryteria:

  • oczyszczalnie – ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w procentach ludności ogółem,
  • emisja gazów – emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza gazowych i pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza w tys. ton na 1 km2 powierzchni województwa,
  • lesistość – powierzchnia gruntów leśnych w procentach powierzchni całkowitej województwa,

Kategoria praca zawiera następujące kryteria:

  • pracujący – liczba osób zatrudnionych w przeliczeniu na 10 tys. ludności w danym województwie,
  • bezrobotni – liczba zarejestrowanych bezrobotnych w przeliczeniu na 10 tys. ludności w danym województwie,
  • średnia płaca – przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł. w danym województwie,

Ostatnią kategorią jest przestępczość, która zawiera kryteria:

  • przestępstwa – ilość przestępstw stwierdzonych w zakończonych
  • postępowaniach przygotowawczych na 10 tys. ludności,
  • wskaźnik – wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych w procentach.