W metodzie kart kontrolnych zbiór zagadnień podzielono na poszczególne karty Xi
Nie wymaga się, aby były one niezależne:
Dzięki temu jest możliwa ocena poszczególnych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych, organizacyjnych i ekonomicznych w różnych aspektach i potraktowanie niektórych zagadnień jako ubocznie kontrolnych w ocenie dyscypliny procesu ekspertowego grupy badawczej.
Poszczególne zbiory są zwykle umownie uporządkowane:
Rys.5.3. Przykłady schematów badania systemu eksploatacji przy zastosowaniu kart kontrolnych: a) badanie rozpoznawcze, b) badanie ukierunkowane [20]
Rygory tego uporządkowania są ogólnoprakseologiczne, na przykład od ogółu do szczegółu, przyczyna – skutek czy też hierarchiczne.
W konkretnym badaniu jest możliwe wyłączenie niektórych kart ze względu na specyfikę systemu lub specjalności zespołu ekspertów
Badanie może być prowadzone według kilku schematów, na przykład (rys. 5.3.):
1) kolejnego przeglądu wszystkich kart i wydzielenia zbioru zagadnień, dla których wartość wskaźnika koniecznej interwencji przekroczyła wartość przyjętą jako krytyczną; przejście do sformułowania hipotez ostrzegawczych lub ratunkowych,
2) przeglądu wybranych kart i wytypowania zagadnień, które będą poddawane ocenie według nowego bardziej szczegółowego zbioru kart kontrolnych (II rodzaju); dopiero te oceny uszczegółowione będą podstawą sformułowania hipotez lub też konkretnych rozwiązań,
3) przeglądu kart do wykrycia zagadnienia o krytycznym wskaźniku koniecznej interwencji i przejścia do poszukiwań rozwiązania systemowego lub lokalnego.
W doborze zakresu i przebiegu badań może być pomocna metodologiczna karta kontrolna o następującej treści:
- sprecyzowano przedmiot badań (blok, układ, zestaw),
- ustalono obszar badań (użycie, obsługa, zaopatrzenie),
- ustalono aspekt badań (struktura, cechy, funkcje),
- wybrano problem badawczy (konstrukcja, technologia, organizacja),
- przyjęto sposób badań (doświadczalny, obliczeniowy, ekspertowy),
- uzgodniono oczekiwany charakter wyników badania (identyfikacja, ocena, nowe rozwiązania),
- wskazano fazę istnienia przedmiotu badania (projekt, wytwarzanie, eksploatacja),
- przewidziano sposób weryfikacji wyników badań (symulacja, wdrożenie pilotowe, upowszechnienie masowe),
- uwzględniono kompetencje użytkownika wyników badania (wykonawcze, operacyjne, decyzyjne),
- uwzględniono ograniczenia badawcze (czasowe, rzeczowe, finansowe).
Ważne jest też, aby w sformułowaniach werbalnych poszczególnych zagadnień kontrolnych nie było zbyt subiektywnych sugestii.
W wyniku przeprowadzonych badań wykrywa się między innymi:
- o czym zapomniano lub co zaniedbano w organizacji systemu,
- jakie są braki, niedomagania i wadliwe rozwiązania systemowe,
- jakie są i gdzie tkwią rezerwy systemu,
- na czym można zaoszczędzić,
- gdzie są słabe fragmenty systemu i słabe sprzężenia pomiędzy elementami systemu,
- gdzie i jak są tracone informacje i doświadczenia istotne dla efektywnego działania systemu,
- które z rozwiązań technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych są przestarzałe,
- jakie są zakłócenia działania systemu,
- jakie występują patologie w procesie użycia i obsługi obiektów w systemie,
- jaki jest stosowany repertuar interwencji i niekorzystne skutki interwencji spóźnionych.
Mając wyniki badań przystępuje się do poszukiwania rozwiązań systemowych lub lokalnych zgodnie z następującą typologią:
- rekonfiguracyjnych, bo tego wymaga efektywne działanie systemu,
- profilaktycznych, bo wykryto i rozpoznano przyczyny degradacyjne występujące w systemie lub w jego otoczeniu,
- mobilizacyjnych, bo nie wykryto bądź nie poznano przyczyn procesów destrukcyjnych.