W metodzie kart kontrolnych zbiór zagadnień podzielono na poszczególne karty X_i

Nie wymaga się, aby były one niezależne:

Dzięki temu jest możliwa ocena poszczególnych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych, organizacyjnych i ekonomicznych w różnych aspektach i potraktowanie niektórych zagadnień jako ubocznie kontrolnych w ocenie dyscypliny procesu ekspertowego grupy badawczej.

Poszczególne zbiory są zwykle umownie uporządkowane:

Rys.5.3. Przykłady schematów badania systemu eksploatacji przy zastosowaniu kart kontrolnych: a) badanie rozpoznawcze, b) badanie ukierunkowane [20]

 

Rygory tego uporządkowania są ogólnoprakseologiczne, na przykład od ogółu do szczegółu, przyczyna – skutek czy też hierarchiczne.

W konkretnym badaniu jest możliwe wyłączenie niektórych kart ze względu na specyfikę systemu lub specjalności zespołu ekspertów

Badanie może być prowadzone według kilku schematów, na przykład (rys. 5.3.):

1) kolejnego przeglądu wszystkich kart i wydzielenia zbioru zagadnień, dla których wartość wskaźnika koniecznej interwencji przekroczyła wartość przyjętą jako krytyczną; przejście do sformułowania hipotez ostrzegawczych lub ratunkowych,

2) przeglądu wybranych kart i wytypowania zagadnień, które będą poddawane ocenie według nowego bardziej szczegółowego zbioru kart kontrolnych (II rodzaju); dopiero te oceny uszczegółowione będą podstawą sformułowania hipotez lub też konkretnych rozwiązań,

3) przeglądu kart do wykrycia zagadnienia o krytycznym wskaźniku koniecznej interwencji i przejścia do poszukiwań rozwiązania systemowego lub lokalnego.

W doborze zakresu i przebiegu badań może być pomocna metodologiczna karta kontrolna o następującej treści:

• sprecyzowano przedmiot badań (blok, układ, zestaw),
• ustalono obszar badań (użycie, obsługa, zaopatrzenie),
• ustalono aspekt badań (struktura, cechy, funkcje),
• wybrano problem badawczy (konstrukcja, technologia, organizacja),
• przyjęto sposób badań (doświadczalny, obliczeniowy, ekspertowy),
• uzgodniono oczekiwany charakter wyników badania (identyfikacja, ocena, nowe rozwiązania),
• wskazano fazę istnienia przedmiotu badania (projekt, wytwarzanie, eksploatacja),
• przewidziano sposób weryfikacji wyników badań (symulacja, wdrożenie pilotowe, upowszechnienie masowe),
• uwzględniono kompetencje użytkownika wyników badania (wykonawcze, operacyjne, decyzyjne),
• uwzględniono ograniczenia badawcze (czasowe, rzeczowe, finansowe).

Ważne jest też, aby w sformułowaniach werbalnych poszczególnych zagadnień kontrolnych nie było zbyt subiektywnych sugestii.

W wyniku przeprowadzonych badań wykrywa się między innymi:

• o czym zapomniano lub co zaniedbano w organizacji systemu,
• jakie są braki, niedomagania i wadliwe rozwiązania systemowe,
• jakie są i gdzie tkwią rezerwy systemu,
• na czym można zaoszczędzić,
• gdzie są słabe fragmenty systemu i słabe sprzężenia pomiędzy elementami systemu,
• gdzie i jak są tracone informacje i doświadczenia istotne dla efektywnego działania systemu,
• które z rozwiązań technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych są przestarzałe,
• jakie są zakłócenia działania systemu,
• jakie występują patologie w procesie użycia i obsługi obiektów w systemie,
• jaki jest stosowany repertuar interwencji i niekorzystne skutki interwencji spóźnionych.

Mając wyniki badań przystępuje się do poszukiwania rozwiązań systemowych lub lokalnych zgodnie z następującą typologią:

• rekonfiguracyjnych, bo tego wymaga efektywne działanie systemu,
• profilaktycznych, bo wykryto i rozpoznano przyczyny degradacyjne występujące w systemie lub w jego otoczeniu,
• mobilizacyjnych, bo nie wykryto bądź nie poznano przyczyn procesów destrukcyjnych.