Zbieranie, przetwarzanie i interpretacja informacji eksploatacyjnych umożliwia „obserwację” prawidłowości przebiegu procesu eksploatacji. Polega ona, w ujęciu ogólnym, na identyfikacji i ocenie rzeczywistego procesu eksploatacji, porównywaniu go z ustalonymi wzorcami, wykrywaniu tendencji zmian w różnych jego sferach itp.
Rys.3.4. Ideowy schemat ustalania racjonalnej pragmatyki eksploatacyjnej w oparciu o informacje eksploatacyjne
Informacja eksploatacyjna stanowi więc podstawę ingerencji w proces eksploatacji, w celu jego doskonalenia poprzez wprowadzanie zmian zasad, norm, przepisów, obiektów itp. (rys.3.4.).
Działania te określić można jako iteracyjne ustalenie racjonalnej pragmatyki eksploatacyjnej na podstawie informacji, dostarczanych przez SIE.
W toku iteracyjnego doskonalenia eksploatacji realizowanego dzięki funkcjonowaniu SIE, wypracowywane bywają zatem optymalne eksploatacyjne modele sterowania (zarządzania) eksploatacją itp.
Problemy te omawiane są w literaturze przedmiotu w sposób ogólny [7] oraz, przede wszystkim, na przykładzie rozwiązań szczegółowych. Znacznie mniej jest rozwiązań uogólnionych, dotyczących określonych klas obiektów technicznych [23].
Należy więc podkreślić, że podstawowym celem tworzenia SIE jest usprawnianie eksploatacji (rozumiane w szerokim sensie).
Optymalnie zaprojektowany SIE powinien dostarczać w określonych odstępach czasu wszystkich informacji niezbędnych do ustalania norm i normatywów eksploatacyjnych metodami zarówno technicznymi, jak i statystycznymi
Ciągłość działania SIE zapewnia ponadto:
- możliwość okresowej weryfikacji norm i normatywów,
- możliwość oceny ich przydatności z punktu widzenia uzyskiwanych korzyści eksploatacyjnych, których miarą są również przetwarzane w SIE, określone dane,
- możliwość wnioskowania ustalającego odnośnie konieczności objęcia działaniem normalizacyjnym dodatkowych cech lub zjawisk eksploatacyjnych, odnośnie zastosowania podejścia indywidualnego (normy jednostkowe) lub grupowego (normy zbiorcze) do określonych obiektów, przedsięwzięć itp.
Zasady i normy eksploatacji stanowią zatem podstawowy wynik praktycznie użyteczny badań w dziedzinie teorii eksploatacji urządzeń. Dlatego też tej problematyce naukowej należy poświęcać dużo uwagi w racjonalnym sterowaniu eksploatacją urządzeń. Zasada eksploatacji urządzeń jest elementem programu sterowania eksploatacją. Zasady eksploatacji normują (normalizują) przebieg procesu eksploatacji.
Termin „zasada eksploatacji” występuje najczęściej w dwóch znaczeniach: dyrektywnym i postulatywnym. Przez zasadę eksploatacji w znaczeniu dyrektywnym rozumiemy dyrektywę (regułę decyzyjną) ustanawianą przez poziom wyższy dla poziomów niższych w systemie kierowania eksploatacją urządzeń. W takim znaczeniu zasada eksploatacji jest najczęściej podawana w postaci obowiązujących zarządzeń lub przepisów z przewidzianymi sankcjami za ich nieprzestrzeganie. Przykładem takiej zasady eksploatacji może być obowiązująca w przemyśle zasada finansowania remontów kapitalnych maszyn.
Przez zasadę eksploatacji w znaczeniu postulatywnym rozumiemy postulat (radę) praktycznie przyjętą najczęściej w wyniku długich doświadczeń praktycznych. W takim znaczeniu zasady te są najczęściej ustanawiane spontanicznie na różnych poziomach kierowania i nie są przekazywane na piśmie. Nie mają one mocy obowiązującej, co nie powoduje sankcji prawnych za ich nieprzestrzeganie.
Z formalnego punktu widzenia zasada eksploatacji jest zdaniem typu „jeżeli p, to należy robić q”. Poprzednik, p, jest zdaniem oznajmującym, w którym stwierdzamy (lub zakładamy) dany stan rzeczy, a następnik, q, jest zdaniem stwierdzającym, który z możliwych stanów rzeczy powinien się realizować. Oczywiście, w praktyce zasady formułowane są rozmaicie, ale zawsze można je przedstawić zgadnie z powyższym modelem językowym.
W praktyce posługujemy się ponadto pojęciem norma eksploatacji. Norma w znaczeniu ogólnym jest to zwyczaj lub reguła porządkująca działanie zbiorowe. Norma w węższym znaczeniu jest to wynik procedury normalizacyjnej wyrażony w postaci reguł i zatwierdzony przez upoważnioną do tego władzę. Norma eksploatacji urządzeń jest więc przejawem pewnego ograniczenia i służy do sterowania eksploatacją przez ograniczanie zasady oceny jakości eksploatacji urządzeń.
Projektowanie nowej zasady oraz ustalanie norm eksploatacji powinno uwzględniać zasady funkcjonujące dotychczas w systemie eksploatacji. Oczywiście, warunek powyższy powinien być spełniany zawsze w tym przypadku, gdy system, dla którego zasada jest projektowana, ma wspólne elementy z dotychczas istniejącym systemem eksploatacji urządzeń.