Author Archives: informatyk

Projektowanie dla seniorów: czcionki

Jak popatrzeć na statystyki, rośnie grupa użytkowników powyżej 40-stego roku życia. Aspekty z projektowaniem rozwiązań dla nich związane są zarówno z przestrzeganiem standardów usability jak i accessibility.

Nie natrafiłem nigdzie w Sieci na opracowanie poświęcone projektowaniu dla osób w podeszłym wieku, więc sam postanowiłem coś w tej mierze napisać. Dzisiaj trochę statystyk i część poświęcona czcionkom.

Statystyki

2005 r.: Najwięcej użytkowników w Internecie to osoby w wieku od 15 do 24 lat, których udział wynosi 44,7%. Kolejną co do wielkości grupą są ludzie w średnim wieku: 25-39 lat. Stanowią oni 31,2% populacji użytkowników. Osoby w podeszłym wieku – od 40 do 59 lat – to 22,1% populacji. I wyniki te zamykają osoby po 60 roku życia z 2% udziałem w grupie [wg badań z września-listopada 2005 MillwardBrown SMG/KRC].

2006 r.: Jak pokazuje poniższa tabelka, wyniki rok później były podobne [badania przeprowadził Interaktywny Instytut Badań Rynkowych, źródło: Megapanel PBI/Gemius, październik 2006].

2007 r.: A oto pokazujące wzrost użytkowników w podeszłym wieku o blisko 5%, wyniki badań z okresu marzec/maj bieżącego roku [NetTrack SMG/KRC, za: IDG].

Czcionki

  • Wielkość czcionki: powszechnie uważa się, że treść zasadnicza powinna mieć wielkość przynajmniej 10 punktów (J. Nielsen & H. Loranger, „Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych”, Wyd. Helion 2007, s. 247-249; T. Sachs & G. R. McClain, „Podstawy projektowania stron internetowych”, Wyd. Helion 2002, s. 107). Jednak przy tendencji do zwiększającej się rozdzielczości monitorów, na których oglądane są strony WWW, oraz biorąc pod uwagę pogarszający się wzrok osób starszych, jak i fakt, że w późniejszym wieku wzrok szybko się męczy, spokojnie jako standard można przyjąć tekst o wielkości 12 punktów.
  • Szeryfowe czy bezszeryfowe? Co to są szeryfy myślę, że każdy z czytelników UI Design wie, więc nie będę się tutaj wdawał w szczegóły. Osoby, które jednak nie wiedzą odsyłam do artykułu na Wikipedii.

    Powszechna opinia w kwestii stosowania czcionek szeryfowych i bezszeryfowych w Internecie jest taka, że czcionki szeryfowe nie nadają się do czytania z ekranów komputerów, pozostawiając pole do popisu czcionkom bezszeryfowym. To jednak nie jest prawdą.

    Od czasu powstania Internetu dużo się zmieniło. Stosowane kiedyś monitory CRT miały rozdzielczość 72 dpi; aktualnie rozpowszechnione panele LCD mają już rozdzielczość 96 dpi. Co za tym idzie, czcionki wyświetlane na współcześnie stosowanych monitorach są dużo czytelniejsze. Stąd coraz częściej stosuje się w projektach WWW czcionki szeryfowe, których, dzięki podwyższeniu rozdzielczości, czytelność znacznie się poprawiła.
    Co prawda wciąż niektórzy usabiliterzy (Nielsen) radzą wykorzystywać czcionki tylko w nagłówkach (wielkość czcionki 14 punktów i więcej), ale otarłem się gdzieś o opracowanie pokazujące, że z wiekiem zatracają się różnice w czytaniu z ekranów tekstów pisanych czcionką szeryfową i bezszeryfową (tylko źródła tego badania nie mogę sobie przypomnieć), w związku z czym osoby w podeszłym wieku z taką samą sprawnością czytają teksty napisany szeryfami, co bez szeryfów.

    Wygładzanie krawędzi czcionek (antyaliasing): Safari, bodajże jako jedyna przeglądarka internetowa, w zaawansowany sposób obsługuje antyaliasing. Jeśli wygładzanie krawędzi świetnie sprawdza się w przypadku grafiki, to w przypadku tekstu jest już pomyłką! Tekst z wykorzystaniem opcji wygładzania krawędzi jest znacznie mniej czytelny od tekstu bez obsługi antyaliasingu (Por. W. Williard, „Projektowanie stron WWW”, Wyd. Edition 2001, s. 162). Jeśli projektujecie dla użytkowników platformy Apple, miejcie to na uwadze.

  • Obrazki zamiast czcionki: NIE! Dlaczego? Bo użytkownicy z większą wadą wzroku nie będą mieli możliwości powiększenia napisów – wyświetlanie czcionki można powiększyć, obrazków nie. No chyba, że się skorzysta z opcji Zoom w przeglądarkach Opera oraz Internet Explorer 7.

    Inną, bardziej zaawansowaną metodą zastępowania czionek, jest sIFR, czyli Scalable Inman Flash Replacement

  • Punkty, piksele czy emy? Z interpretacją pikseli w ramach formatowania wielkości czcionki, wciąż ma problem Internet Explorer. Twórcy tej przeglądarki uznali, że stosowanie przez programistów WWW rozmiarów w pikselach, związane jest z określaniem przez nich wartości bezwględnych. W związku z tym tekst sformatowany w pikselach nie podlega możliwości powiększenia. Pozostaje formatowanie tekstu w punktach oraz, coraz częściej stosowane, w em-ach (Por. J. Beaird, „Artystyczne projektowanie stron internetowych”, Wyd. Powernet 2007, s. 133-135).
    Nie polecam zaś formatowania czcionek sposobem „kuloodpornym”, zaproponowanym przez Dana Cederholma (D. Cederholm, „Kuloodporne strony internetowe”, Helion 2006), przy pomocy słów kluczowych, takich jak: small, medium, large. Z moich doświadczeń wynika, że ze względu na niejednolitą interpretację znaczników, stosowaną przez różne przeglądarki internetowe, ten sposób zapisu nie sprawdza się (ale o tym przy innej okazji).
  • Kontrast – o tym przy okazji następnej części, w której będę pisał m.in. o kolorach, pamięci, motoryce.

Sklep internetowy

Uwarunkowania ekonomiczne

W czasach gwałtownego rozwoju Internetu, działalność gospodarcza wkracza w nowy etap rozwoju. Nowe możliwości jakie stwarza zasięg działania, powszechność oraz dostępność Internetu inspirują do zainteresowania się rozwojem biznesu na tej platformie. Szczególną dziedziną, w której jest możliwy szybki rozwój i poszerzenie podstawowej i tradycyjnej działalności jest handel, rozumiany zarówno jako wymiana pomiędzy partnerami jak i dostawcami a ich klientami. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości wymaga rozwiązań dostosowanych do potrzeb tego segmentu działalności komercyjnej. Rynek ten w krajach Unii Europejskiej czy też w Stanach Zjednoczonych jest określany jako SOHO (Small Office Home Office).

Podstawowym kryterium jest tu wielkość firmy, różnie rozumiana, często jako ilość zatrudnionych pracowników czy też wielkość generowanych przychodów, obrotów itp. Jedyną różnicą pomiędzy Polską a innymi krajami Europy Zachodniej jest właśnie skala według której następuje segmentacja. W Polsce przyjmuje się że średniej wielkości przedsiębiorstwo zatrudnia ponad dwudziestu pięciu pracowników. Jest to o rząd wielkości mniejsza liczba niż w innych krajach Unii Europejskiej. Analiza potrzeb takich firm wykazała, że podstawowym kryterium wyboru rozwiązań informatycznych wspierających i rozszerzających działalność podstawową są koszty zarówno zakupu, rozwoju jak i utrzymania systemów, oprogramowania i administracji. Społeczność internetowa jednoznacznie wykazuje ogromne zainteresowanie rozwojem oprogramowania i systemów OpenSource (opensource.org) zarówno opartych na licencji GNU GPL jak i BSD. Teksty tych dokumentów umieszczone są pod adresem opensource.org/1icenses

Przykładem systemów OpenSource jest np. Linux czy wiele innego doskonałego oprogramowania określanego wspólną nazwą GNU. Kolejnym elementem jest także cała rodzina Unix’owych sieciowych systemów operacyjnych *BSD takich jak FreeBSD (freebsd.org). NetBSD (netbsd.org). OpenBSD (openbsd.org). baz danych takich jak PostgreSQL (postgresq1.org), języków programowania jak PHP (php.net) i innych. Tendencje te ostatnio znalazły poparcie u „wielkich” rynku informatycznego. Sun wykupił i udostępnił na licencji GNU pakiet biurowy StarOffice, IBM przeniósł Linux’a na swoje platformy mainframe, Borland stworzył środowisko Delphi/Kylix do budowy uniwersalnych aplikacji dla środowiska Windows/Linux oraz udostępnił bazę InterBase itp. Powstała organizacja Free Software Foundation (fsf.org) wspierająca ten „ruch” w kierunku dalszego upowszechniania i popularyzowania tego trendu. Bazując na osiągnięciach społeczności internetowej w tej dziedzinie za podstawę realizacji systemu umożliwiającego małym i średnim firmom wkroczenie sferę e-biznesu przyjęto systemy bazujące na tego typu oprogramowaniu.

Podsumowaniem całości kodu jest fragment obsługujący przyjęcie i zrealizowanie zamówienia. W obecnym stadium rozwoju sklepu jest to realizowane poprzez wysłanie przyjętych informacji pocztą email do obsługującego pracownika. Trwają prace nad skonstruowaniem wygodnego i sprawnego w działaniu „koszyka” obsługującego komplet czynności związanych z realizacją zamówień. Obecnie wykorzystywany formularz także jest generowany dynamicznie przez skrypt napisany w PHP. Dane wprowadzane do formularza są sprawdzane. Testowane jest wypełnienie wymaganych pól, niezbędnych do podjęcia dalszych działań związanych z realizacja zamówienia.

Struktura bazy

Poniższe zestawienie jest wynikiem działania skryptu „99-struktura” generującego schematyczną i poglądową prezentację struktury tabel i przynależnych im indeksów w bazie danych eMarket. Listing ten prezentuje stan bazy po wykonaniu pełnego załadunku wszystkich tabel oraz wykonaniu skryptów aktualizujących i czyszczących.

Poniższy rysunek przedstawia proces wprowadzania danych na stronie formularza, tuż po wybraniu odnośnika ukrytego pod postacią ikony koszyka sklepowego.

Rysunek 10 — Formularz realizacji zamówienia.

Całość realizowanych działań związanych ze złożeniem zamówienia wykonuje poniższy kod.

Wnioski z pracy magisterskiej

Zastosowana metodologia zbiorów rozmytych daje możliwości stabilnego przeprowadzania analiz matematycznych dotyczących oceny jakości życia w poszczególnych województwach. Wykorzystanie technologii opisanej w pracy pozwoliło na sprawdzenie poziomu życia w różnych jego aspektach ujętych w kategorie. Z wygenerowanych wykresów można wywnioskować, że najwyższy poziom życia notuje się w województwach: Mazowieckim, Śląskim, Dolnośląskim, Małopolskim, Zachodniopomorskim i Opolskim. Z kolei najniższy poziom życia jest w województwach: Warmińsko-Mazurskim, Podkarpackim, Lubuskim, Kujawsko-Pomorskim.

Należy jednak pamiętać, że uzyskany wynik zależy od kilku czynników:

  • wyboru odpowiednich kryteriów szczegółowych: wybór innych kryteriów mógłby spowodować, że uzyskany wynik różniłby się od otrzymanego,
  • wyboru kryteriów ilościowych i unikanie kryteriów jakościowych: w przypadku kryteriów jakościowych duże znaczenie ma subiektywizm oszacowania, ominięcie tego problemu zwiększyło wiarygodność uzyskanych wyników,
  • uważne sporządzenie macierzy parzystych porównań: prawidłowe
  • oszacowanie co do stopnia ważności poszczególnych spowoduje, że wyliczenie rang będzie bardziej dokładne.

Warto zauważyć, że wykorzystaną metodę można zastosować w wielu dziedzinach np. do oszacowania wartości nieruchomości ,samochodu, do analizy rynku papierów wartościowych, w medycynie do oszacowania stanu zdrowia i w wielu innych dziedzinach.

Algorytmizacja zadania

Schemat blokowy aplikacji

Rysunek 3.1 przedstawia schemat blokowy oprogramowania.

Centralnym punktem oprogramowania jest baza danych, do której przekazywane są dane pobrane z formularzy i wyniki obliczeń, a z której pobierane są dane do prezentacji. Edycja danych kryteriów szczegółowych jak również wyboru funkcji użyteczności oraz macierzy parzystych porównań odbywa się na poziomie interfejsu użytkownika, dane są odczytywane i zapisywane w bazie danych. Przeprowadzanie obliczeń odbywa się poprzez pobranie danych z bazy danych, obliczone wyniki są przesyłane do bazy danych. Wyświetlanie obliczonych danych odbywa się jednostronnie: żadne informacje w tym przypadku nie są wpisywane do bazy danych; w takim trybie przeprowadzane jest wyświetlanie kryteriów globalnych oraz wykresów.

Schemat bazy danych

Rysunek 3.2 przedstawia strukturę bazy danych.

Rys. 3.2. Struktura bazy danych.

Oprogramowanie wykorzystuje bazę danych dBase w wersji III+.

Poniższe tabele przedstawiają strukturę poszczególnych grup.

Tab. 3.1. Struktura grupy Kryteria szczegółowe.

Kryteria szczegółowe

Kategoria

Nazwa pliku

Pola

Zdrowie

b_zdrowie.dbf

województwo, lekarze,

łóżka szpitalne

Finanse

b_finanse.dbf

województwo, środki

trwałe, pkb, dochody

Infrastruktura

b_infra.dbf

województwo, kolej,

drogi, sklepy

Czystość

b_czystosc.dbf

województwo,

oczyszczalnie, emisja

gazów, lesistość

Praca

b_praca.dbf

województwo, pracujący,

bezrobotni, średnia płaca

Przestępczość

b_przest.dbf

województwo,

przestępstwa, wskaźnik

wykrywalności

Tab. 3.2. Struktura grupy Macierze parzystych porównań i współczynniki względnej ważności
kryteriów szczegółowych.

Macierze parzystych porównań i współczynniki względnej ważności kryteriów szczegółowych

Kategoria

Nazwa pliku

Pola

Zdrowie

m_zdrowie.dbf

województwo, lekarze,

łóżka szpitalne, ranga

Finanse

m_finanse.dbf

województwo, środki

trwałe, pkb, dochody,

ranga

Infrastruktura

m_infra.dbf

województwo, kolej,

drogi, sklepy, ranga

Czystość

m_czystosc.dbf

województwo,

oczyszczalnie, emisja gazów, lesistość, ranga

Praca

m_praca.dbf

województwo, pracujący,

bezrobotni, średnia płaca, ranga

Przestępczość

m_przest.dbf

województwo,

przestępstwa, wskaźnik wykrywalności, ranga

Wszystko

m_wszystko.dbf

kategoria, zdrowie,

finanse, infrastruktura,

czystość, praca,

przestępczość, ranga

Tab. 3.3. Struktura grupy Typy funkcji dla kryteriów szczegółowych i ich punkty kluczowe.

Typy funkcji dla kryteriów szczegółowych i ich punkty kluczowe

Kategoria

Nazwa pliku

Pola

Zdrowie

funkcje.dbf

kryterium szczegółowe,

typ funkcji, punkty

kluczowe: X1, X2, X3,

X4

Finanse

Infrastruktura

Czystość

Praca

Przestępczość

Tab. 3.4. Struktura grupy Kryteria globalne.

Kryteria globalne

Kategoria

Nazwa pliku

Pola

Zdrowie

dd_zdrowie.dbf

województwo, DD1,

DD2, DD3

Finanse

dd finanse.dbf

województwo, DD1,

DD2, DD3

Infrastruktura

dd infra.dbf

 

województwo, DD1,

DD2, DD3

Czystość

dd czystosc.dbf

 

województwo, DD1,

DD2, DD3

Praca

dd praca.dbf

 

województwo, DD1,

DD2, DD3

Przestępczość

dd przest.dbf

 

województwo, DD1,

DD2, DD3

Wszystko

dd wszystko.dbf

 

województwo, DD1,

DD2, DD3

Linkowanie wewnętrzne, linki javascript

Następnym istotnym narzędziem, które  pozwala na optymalizację strony WWW jest wykorzystanie w opisie odnośników słów kluczowych. Odnośniki te to są to linki, które zawierając opis słowny albo obrazek wstawiony pomiędzy znacznik określający link. Opis słowny (nazwy linków) są bardzo istotne dla stron do jakich prowadzą. Od tego, co za słowo znajdzie się między tymi znacznikami linku będzie zależeć na jakie słowo kluczowe zostanie zindeksowana w wyszukiwarce Google nasza strona.

Linkowanie wewnętrzne

Linki wewnętrzne wpływają na indeksację strony internetowej w wyszukiwarkach. Robot wyszukiwarki odwiedzając serwis przechodzi po wszystkich podstronach, do których umieszczony został odnośnik. Jeśli do którejś z podstron serwisu nie prowadzi link nie zostanie ona zindeksowana przez wyszukiwarkę, ponieważ robot jej nie odwiedzi – nie wie o jej istnieniu.

Zazwyczaj poleca się stosowanie słów kluczowych w tekście między znacznikami <a></a>, który to tekst jest widoczny bezpośrednio na stronie. W dodawaniu linków wewnętrznych ze słowami kluczowymi nie wolno przesadzać. Jedna z tez mówi, że jedna strona może zawierać najwyżej jeden odnośnik prowadzący do innej strony – ale to mało prawdopodobne.

Dzięki specyfikacji języka HTML/XHTML możemy jeszcze bardziej wzmocnić siłę naszego linku. Oprócz zastosowania słów kluczowych w opisie odnośnika możemy dodać dwa atrybuty:

  • title – atrybut zawierający dowolny tekstu, a pojawiający się po umieszczeniu kursora myszy nad linkiem
  • alt – atrybut pozwalający na wpisanie alternatywnego tekstu dla przeglądarki nie obsługującej grafiki

Poprawne zastosowanie linkowania wewnętrznego to umieszczenie słowa kluczowego zarówno w tytule linka, jak i w jego opisie. Dzięki czemu wartość strony na dane słowo kluczowe wzrośnie.

Linki JavaScript

Trzeba unikać stosowania linków wykorzystujących JavaScript. Taki link nie zostanie zindeksowany przez wyszukiwarki, ponieważ nie wiadomo dokąd prowadzi. Roboty wyszukiwarek nie potrafią obsługiwać tej technologii.

Podsumowanie pracy magisterskiej

Głównym celem niniejszej pracy było przedstawienie i porównanie, a następnie wybór najskuteczniejszej z czterech metod pozycjonowania stron internetowych w wyszukiwarce Google.

W wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że metoda naturalne jest kompletnie nieskuteczna. Wyniki okazały się niezadowalające w każdym z dwóch badanych przypadków. Należy jednak zaznaczyć, że w świecie pozycjonerów znane są strony www, które są znakomicie pozycjonowane dzięki metodzie naturalnej. Są to jednak jednostkowe przypadki i najczęściej dotyczą stron lub portali społecznościowych czyli witryn tworzonych przez samych internautów.

Badania wykazały, że kolejna z metod to znaczy pozycjonowanie przez optymalizację pod kątem wyszukiwarek jest znacznie skuteczniejsza od poprzedniej. Jednak satysfakcjonujące efekty może przynieść tylko w zastosowaniu do fraz prostych do pozycjonowania. To znaczy takich, gdzie nie ma wielu innych witryn www, które są pozycjonowane na te same słowa kluczowe.

Kolejna metoda pozycjonowania, czyli pozycjonowanie nieetyczne, nie było badane na potrzeby tej pracy. Został jedynie pokazany przykład takiego rodzaju pozycjonowania. Biorąc pod uwagę omówiony serwis www nasuwa się jeden wniosek. Strony pozycjonowanie nieetycznie wcześniej czy później zostaną usunięte z indeksu wyszukiwarki, czyli zostanie na nie nałożony tak zwany ban.

Ostatnia z badanych metod, czyli pozycjonowanie właściwe, okazała się na podstawie przeprowadzonych badań bardzo dobrą metodą pozycjonowania. Wszystkie dwa przykłady witryn www, na wszystkie pozycjonowane słowa kluczowe uzyskały zadowalające rezultaty. Frazy znalazły się również w TOP4, które zapewnia 100 procentową klikalność w odnośnik przez użytkowników przeszukujących wyniki wyszukiwania. Warto zaznaczyć, że dotyczyło to zarówno fraz łatwych jak i trudnych do wypozycjonowania.

Jaka jest przyszłość pozycjonowania? Bardzo ciężko to przewidzieć. Możemy tylko przypuszczać, że algorytmy wyszukiwarek będą coraz bardziej „inteligentne”. Przede wszystkim dzięki zastosowaniu w nich elementów sztucznej inteligencji. Co za tym idzie w coraz łatwiejszy sposób wykrywane będzie pozycjonowanie stron. Przed tym przecież bronią się wyszukiwarki. Jednak moje osobiste zdanie jest takie, że każdy algorytm, nawet najbardziej zaawansowany będzie można obejść i to z pewnością wcześniej czy później uda się pozycjonerom.

Wnioski

Na początku pracy została postawiona teza, że pozycjonowanie właściwe jest zdecydowanie najlepszą metodą pozycjonowania witryn www. Po dogłębnej analizie problemu stwierdzono słuszność tego założenia. Badanie wykonane na potrzeby tej pracy jednoznacznie wskazały tę metodę jako optymalną i najbardziej efektywną.

Pozycjonowanie jest jedyną skuteczną metodą dotarcia na czołowe pozycję w wynikach wyszukiwania.

Optymalizacja stron pod kątem wyszukiwarek jest integralną częścią pozycjonowania.

Pozycjonowanie powinno być realizowane przez profesjonalistów w innym przypadku może zakończyć się zbanowaniem strony.

Licencja i prawa autorskie Joomla!

Joomla! jest upowszechniany na zasadach GNU General Public License (GNU GPL)[1].

Powszechna Licencja Publiczna zapewnia swobodę upowszechniania kopii oprogramowania oraz umożliwia pobieranie za to opłat, ale nie pozwala pobierać opłat za samo oprogramowanie. GNU GPL zapewnia swobodę dokonywania zmian w oprogramowaniu lub wykorzystywania jego fragmentów w nowych wolnych programach. Nie można jednak zmieniać treści licencji – nie pozwala na to ani prawo autorskie, ani inne przepisy prawa. Tak więc w sprawie autorskich praw własności można upowszechniać to oprogramowanie i pobierać za tę usługę opłatę. Dozwolone jest dokonywanie dowolnych zmian w oprogramowaniu, zmienianie wyglądu i zawartości oraz pobieranie opłat za tę pracę. Wolne oprogramowanie zapewnia swobodę używania, wykonywania kopii, rozpowszechniania, dostępu do kodu źródłowego, modyfikowania kodu i rozwijania programu.

Precyzyjniej, wolne oprogramowanie oznacza cztery rodzaje wolności użytkowników:

  • wolno wykorzystywać program dla j akiegokolwiek celu,
  • wolno studiować kod programu i dostosowywać go do swoich potrzeb. Dostęp do kodu źródłowego jest niezbędnym warunkiem tej wolności,
  • wolno rozprowadzać kopie programu,
  • wolno ulepszać program i upowszechniać ulepszenia, także dla wspólnej korzyści. Dostęp do kodu źródłowego jest niezbędnym warunkiem tej wolności.

[1]   Polskie Centrum Joomla! [joomla.pl]

Joomla!

„To nadchodzące wydanie będzie świętem dla każdego.

Oznacza ono kontynuację jednego z najlepszych systemów open source bez komercyjnych ograniczeń czy interwencji. ”

– Andrew Eddie (lider projektu Joomla!)

Jeszcze nie tak dawno wobec niekomercyjnych systemów zarządzania treścią podchodzono z dość sporym dystansem, który spowodowany był brakiem zaufania do tego typu aplikacji, ponieważ dotychczasowe nie spełniały swojego zadania tak jak było by to wymagane. Stereotyp ten przełamał system zarządzania treścią Joomla!, który jest bardzo zaawansowanym oprogramowaniem niekomercyjnym. W chwili obecnej w sieci Internet znajduje się około 3772 płatnych i bezpłatnych składników[1] dedykowanych dla systemu Joomla!

Joomla! jest nowoczesnym systemem, który umożliwia tworzenie strony internetowej i zarządzanie nią po instalacji na serwerze. Choć istotą Joomla! jest łatwość i prostota obsługi, to tworzone za jego pomocą projekty są przykładem wykorzystania najnowocześniejszych technologii informatycznych. Joomla! został stworzony w PHP/MySQL, korzysta z XML, DHTML, RSS/RDF, JavaScript umożliwiających dynamiczną zmianę zawartości.

Zaletą jest też fakt, iż Joomla! został ciepło przyjęty przez polskich użytkowników, otrzymał wsparcie polskich serwisów internetowych i został w pełni przetłumaczony na nasz rodzimy język.

Projekt Joomla! jest rozwijany przez użytkowników na całym świecie, co niesie ze sobą zagrożenia, gdyż ci sami użytkownicy mogą wyszukiwać luki oraz błędy w systemie i wykorzystać je do złych celów.


[1] Na podstawie [extensions.joomla.org] 08.2008

Protokoły komunikacyjne. Standardy sieci

Protokoły komunikacyjne definiują sposób przekazywania w sieci pakietów danych. Firma IBM ma własny zestaw protokołów komunikacyjnych o nazwie NETBIOS, natomiast firma Novell stosuje swoją wersję protokołu XNS (Xerox Network System), którą firma Xerox opracowała w celu umożliwienia komunikacji między własnymi produktami. Uwzględnia to również łączenie sieci lokalnych Ethernet ze sobą i z publicznymi sieciami transmisji danych.  Faktycznie w skład zestawu XNS wchodzi wiele protokołów, ale najczęściej korzysta się z dwóch: IPX (Internet Packet Exchange) i SPX (Sequence Packet Exchange). Protokołu SPX używa się wtedy, kiedy system gwarantuje dotarcie jakiegoś komunikatu lub żądania. Protokół ustala wtedy połączenie (tzw. obwód wirtualny) między nadawcą i adresatem. Komunikaty przekazywane przez to łącze otrzymują kolejne numery. Adresat używa tych numerów w celu weryfikacji transmisji: wykrywa komunikaty brakujące, powtórzone lub nadane w niewłaściwej kolejności. Protokół IPX jest prostszy i nie uwzględnia sekwencyjnej numeracji komunikatów. Jeśli nadawca nie otrzymuje odpowiedzi, komunikat jest wysyłany powtórnie. Choć protokół IPX nie jest tak niezawodny jak SPX, to nie powoduje wykonywania nadmiarowych operacji.

Wiele systemów obliczeniowych pracujących z systemem operacyjnym UNIX używa protokołu TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) lub NFS. TCP/IP opracowany został przez departament obrony Stanów Zjednoczonych jako fragment prac dotyczących sieci ARPANET – jednej z wczesnych sieci z komutacją pakietów. Protokół IP jest przeznaczony do wysyłania i odbierania pakietów danych w sieci, ale bez pełnej gwarancji niezawodności. Protokół TCP zapewnia niezawodne przekazywanie danych przez tworzone w tym celu połączenia, wykorzystując jako bazę protokół IP.

Firma Sun Microsystems korzysta z zestawu protokołów o nazwie TOPS. Te protokoły działają w warstwie sieciowej i transportowej, a czasem również w warstwie sesji modelu OSI. Zapewniają one również adresowanie węzłów w połączonych ze sobą sieciach.

Wszystkie połączone ze sobą sieci muszą stosować ten sam protokół albo korzystać z mechanizmów translacji protokołów.

Standardy sieci

Topologie sieci są dobrym sposobem wizualizacji sieci, ale aby stworzyć sieć należy korzystać z określonych typów kabli, topologii i urządzeń, które muszą ze sobą współpracować. Każdy standard korzysta z innych kabli, kart sieciowych i innych urządzeń aktywnych.

Cykl pracy programu

Inicjalizacja programu

Włączenie aplikacji spowoduje wyświetlenie okna przedstawionego na rys. 4.1.

Rys. 4.1. Ekran startowy programu.

Kryteria szczegółowe

Menu Kryteria szczegółowe zawiera pogrupowane dane na temat określonych kryteriów szczegółowych. Menu jest przedstawione na rys. 4.2.

Rys. 4.2. Podmenu Kryteria szczegółowe.

Wybór kategorii Zdrowie spowoduje wyświetlenie formularza z danymi dotyczącymi ochrony zdrowia w danym województwie. Formularz taki przedstawiono na rys. 4.3.

Rys. 4.3. Formularz Zdrowie.

Jak widać na zamieszczonym rysunku formularz ten zawiera dane z trzech tabel: dane dotyczące ochrony zdrowia: Lekarze (liczba lekarzy w danym województwie w przeliczeniu na 10 tys. ludności), Łóżka szpitalne (ilość łóżek szpitalnych w danym województwie w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Poniżej jest umieszczona macierz parzystych porównań dla tych danych, natomiast obok tej macierzy jest przycisk powodujący przeliczenie współczynników względnej ważności dla tej macierzy. Przycisk Zamknij powoduje zamknięcie okna. Na dole znajduje się tabela z typami funkcji, które należy przypisać do konkretnego kryterium szczegółowego i punktami kluczowymi funkcji, przycisk Typy funkcji spowoduje wyświetlenie formularza z typami funkcji przedstawionymi na rys. 4.4.

Rys. 4.4. Formularz z typami funkcji.

Rys. 4.4. zawiera wszystkie podstawowe typy funkcji użyteczności. Wciśnięcie przycisku Zamknij spowoduje zamknięcie formularza i powrót do formularza z rys. 4.3.

W przypadku wciśnięcia opcji Finanse w podmenu Kryteria szczegółowe przedstawionym na rys. 4.2. zostanie wyświetlony formularz przedstawiony na rys. 4.5. Jak widać formularz ten jest podobny do formularza dotyczącego zdrowia przedstawionego na rys. 4.3. Na górze znajduje się tabela z kryteriami szczegółowymi dotyczącymi stanu finansów w danym województwie: Środki trwałe (wartość brutto środków trwałych w przeliczeniu na jednego mieszkańca danego województwa), PKB (wartość produktu krajowego brutto w zł. w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa), Dochody (wartość nominalnych dochodów brutto w sektorze gospodarstw domowych w zł. na jednego mieszkańca). Niżej umieszczona jest tabela z macierzą parzystych porównań dla tabeli Finanse. Wciśnięcie przycisku Przelicz rangi spowoduje obliczenie współczynników względnej ważności dla kryteriów z tej macierzy. Wszystkie formularze z podmenu Kryteria szczegółowe zawierają wspólne elementy: przyciski Przelicz rangi, Typy funkcji, Zamknij, tabela: Funkcje i punkty kluczowe.

Rys. 4.5. Formularz Finanse.

Rys. 4.6. przedstawia formularz Infrastruktura, który zostanie wyświetlony po wybraniu opcji Infrastruktura z podmenu Kryteria szczegółowe. Formularz zawiera tabelę z danymi dotyczącymi stanu infrastruktury w danym województwie: Kolej (linie kolejowe eksploatowane normalnotorowe w km na 100 km2 powierzchni ogólnej województwa), Drogi (drogi publiczne o twardej nawierzchni w km na 100 km2 powierzchni ogólnej województwa), Sklepy (ilość sklepów w danym województwie w przeliczeniu na 10 tys. ludności). Macierz parzystych porównań dotycząca kategorii Infrastruktura jest umieszczona pod tabelą główną, pozostałe elementy są takie same jak we wcześniejszych formularzach.

Rys. 4.6. Formularz Infrastruktura.

Rys. 4.7 przedstawia formularz Czystość z podmenu Kryteria szczegółowe. Zawiera on dane dotyczące stanu ekologicznego województwa: Oczyszczalnie (ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w procentach ludności ogółem), Emisja gazów (emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza gazowych i pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza w tys. ton na 1 km2 powierzchni województwa), Lesistość 30 (powierzchnia gruntów leśnych w procentach powierzchni całkowitej województwa).

Rys. 4.7. Formularz Czystość.

Rys. 4.8 przedstawia formularz Praca wywoływany z podmenu Kryteria szczegółowe. Formularz ten zawiera dane dotyczące rynku pracy w danym województwie: Pracujący (liczba osób zatrudnionych w przeliczeniu na 10 tys. ludności w danym województwie), Bezrobotni (liczba zarejestrowanych bezrobotnych w przeliczeniu na 10 tys. ludności w danym województwie), Średnia płaca (przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w zł. w danym województwie).

Rys. 4.8. Formularz Praca.

Rys. 4.9 przedstawia formularz Przestępczość zawierający dane dotyczące stopnia bezpieczeństwa w danych województwach: Przestępstwa (ilość przestępstw stwierdzonych w zakończonych postępowaniach przygotowawczych na 10 tys. ludności), Wskaźnik wykrywalności (wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych w procentach).

Rys. 4.10 przedstawia formularz Macierz kategorii pozwalający na edycję danych w macierzy parzystych porównań w drugim poziomie hierarchii opracowywanego problemu.

Rys. 4.9. Formularz Przestępczość.

Rys. 4.10. Formularz Macierz kategorii.

Wybór Kryteriów globalnych z ekranu startowego przedstawionego na rys. 4.1 spowoduje wyświetlenie podmenu Kryteria globalne przedstawione na rys. 4.11.

Kryteria globalne

Rys. 4.11. Podmenu Kryteria globalne.

Wybór opcji Zdrowie z podmenu Kryteria globalne powoduje wyświetlenie okna przedstawionego na rys. 4.12. Przedstawia ono tabelę z obliczonymi wartościami kryteriów globalnych dotyczących zdrowia w województwach, tabela przedstawia obliczone wyniki wszystkich trzech kryteriów dla każdego z województw. Naciśniecie przycisku Przelicz kryteria spowoduje ponowne przeliczenie wszystkich kryteriów globalnych dla kategorii Zdrowie. Naciśnięcie przycisku Zamknij spowoduje zamknięcie poniższego okna i powrót do stanu z rys. 4.1.

Rys. 4.12. Okno Zdrowie – kryterium globalne.

Dla pozostałych kategorii wyświetlanych w podmenu Kryteria globalne przedstawionego na rys. 4.11 wyświetlane są takie same okna. Są one przedstawione kolejno na rys. 4.13, 4.14, 4.15, 4.16, 4.17.

Rys. 4.13. Okno Finanse – kryterium globalne.

Rys. 4.14. Okno Infrastruktura – kryterium globalne.

Rys. 4.15. Okno Czystość – kryterium globalne.

Rys. 4.16. Okno Praca – kryterium globalne.

Rys. 4.17. Okno Przestępczość – kryterium globalne.

Rys. 4.18. Okno Wszystko – kryterium globalne.

Przedstawione na rys. 4.18 okno Wszystko – kryterium globalne zawiera podsumowanie wszystkich kryteriów globalnych w postaci zgodnej z rozdz. 2.2 Trzecim głównym podmenu menu głównego są Wykresy (rys. 4.19). Dostęp do poszczególnych wykresów jest pogrupowany, tak jak do tej pory, w kategorie. Każda z kategorii wyświetla dwa rodzaje wykresów (rys. 4.20) : histogram kryteriów globalnych DD1, DD2 i DD3 konkretnej kategorii dla każdego z województw (rys. 4.21), a także wykres kołowy wskaźnika DD1 konkretnej kategorii dla wszystkich województw (rys.4.22).

Wykresy

Wybór kategorii Zdrowie spowoduje wyświetlenie dodatkowego podmenu z typami wykresów do wyświetlenia (rys. 4.20).

Rys. 4.20. Typy wykresów do wyświetlenia.

Wybór opcji Histogram spowoduje wyświetlenie wykresu histogramowego dotyczącego kategorii Zdrowie z podziałem na województwa (rys. 4.21). Kolorem niebieskim oznaczono kryterium globalne DD1, kolorem czerwonym kryterium globalne DD2, kolorem żółtym kryterium globalne DD3. Z kolei wybór opcji Wykres kołowy dla kategorii Zdrowie spowoduje wyświetlenie wykresu przedstawionego na rys. 4.22. Podobnie wyglądają okna wykresów pozostałych kategorii przedstawione na rys. 4.23 – 4.34.

Rys. 4.21. Histogram kryteriów DD1, DD2, DD3 dla kategorii Zdrowie.

Rys. 4.25. Histogram kryteriów DD1, DD2, DD3 dla kategorii Infrastruktura.

Rys. 4.27. Histogram kryteriów DD1, DD2, DD3 dla kategorii Czystosc.

Rys. 4.29. Histogram kryteriów DD1, DD2, DD3 dla kategorii Praca.

Rys. 4.31. Histogram kryteriów DD1, DD2, DD3 dla kategorii Przestępczość.

Kategoria Wszystko zawiera wykresy histogramowe i kołowe z podziałem na wszystkie trzy kryteria DD1, DD2, DD3. Podział taki wynika z dużej różnicy wyników poszczególnych kryteriów.

Rys. 4.33. Histogram kryterium DD1 dla kategorii Wszystko.

Rys. 4.34. Histogram kryterium DD2 dla kategorii Wszystko.

Rys. 4.38. Wykres kołowy kryterium DD3 dla kategorii Wszystko.